Tak rodziła się Polska spod znaku kultury chrześcijańskiej. Chrzest Mieszka I i jego dworu, do czego doszło prawdopodobnie w roku 966, miał miejsce na ziemiach należących do polskiego księcia. To istotny fakt wskazujący na potęgę rodzącą się na pogańskich dotąd ziemiach środkowej Europy. Nie bez znaczenia jest też miejsce uznawane za pierwszą stolicę państwa Mieszka I.
Mieszko I i Bolesław Chrobry – władcy chrześcijańscy
Jak zauważają badacze Średniowiecza, dla władców drugorzędnych, mniej liczących się z punktu widzenia Cesarstwa i Papiestwa, chrzest święty szykowano na obczyźnie – tam, gdzie urzędował władca, od którego przyjmujący był zależny. Udawali się oni zatem do cesarza niejako po odbiór tego sakramentu, stanowiącego zarazem przepustkę do działalności politycznej i rozwijania własnej państwowości bez groźby unicestwienia bądź siłowego nawrócenia przez potęgi chrześcijańskiego świata.
Inaczej w przypadku książąt znaczniejszych politycznie, oni mogli przyjąć chrzest na swojej ziemi. Do takich władców należał Mieszko I, który ów chrzest przyjął prawdopodobnie gdzieś w Wielkopolsce – Poznaniu lub Gnieźnie.
W świetle obecnego stanu badań historycznych i archeologicznych, Gniezno uznaje się za pierwszą stolicę państwa polskiego. Państwa, które powstało na fundamencie chrześcijaństwa i które dzięki chrześcijaństwu właśnie mogło się utrzymać i rozwinąć na mapie średniowiecznej Europy. Na przynależności do rodziny i kultury chrześcijańskiej Piastowie ułożyli nie tylko swoją politykę wobec innych państw, ale także misję cywilizacyjną, która zaowocować miała w kolejnych wiekach nawróceniem na wiarę Chrystusa kolejnych setek tysięcy pogan.
Pierwsze poważniejsze posiadłości we władaniu polskich książąt to:
- Gniezno,
- Kraków,
- Poznań,
- Ostrów Lednicki.
Z tego katalogu historycy wyłaniają Gniezno jako pierwszą główną siedzibę władcy, współcześnie utożsamianą ze stolicą. Inaczej niż w przypadku przeniesienia stolicy do Krakowa, nie ma na rolę Gniezna dowodów przesądzających w 100%, które by stanowiły niepodważalną źródłowo bazę dla takiego twierdzenia.
Niemniej jednak, wszystko wskazuje na to, że właśnie z grodu gnieźnieńskiego, w którym spoczęły po raz pierwszy szczątki św. Wojciecha książęta polscy Mieszko I i jego syn Bolesław Chrobry prowadzili politykę swojego państwa. To właśnie w Gnieźnie ulokowano pierwsze biskupstwo na ziemiach polskich, to na tę lokalizację wskazuje też autor historycznego dokumentu Dagome Iudex.
Ośrodek kultury chrześcijańskiej Kraków
Następną stolicą państwa polskiego (początkowo siedzibą księcia) uczyniono Kraków. Nieformalnie taki status miasto posiadało od ok. 1047 roku, natomiast lokacyjnie było stolicą Polski od 1257 roku. Jego pierwotny grodowy zasięg terytorialny sprowadzał się do wzgórza Wawel oraz Rynku Głównego. Przecinały go szlaki wiodące od Południa na Północ i północny Wschód, zahaczające po drodze o Tyniec i dalej o Wiślicę.
Jeszcze na długo przed polityczną decyzją Kazimierza Odnowiciela, gród będący centrum życia Małopolski, miał mocną pozycję. Jak bowiem zauważa prof. Roman Michałowski, źródła pisane i archeologiczne wskazują, że to Kraków posiadał w czasach Bolesława Chrobrego najwięcej kościołów murowanych. Mówiąc zatem o genezie państwa polskiego, warto mieć na uwadze, że powstająca Polska od X wieku staje się niejako unią między Wielkopolską a Krakowem, czyli rozwijających się paralelnie ośrodków duchowieństwa i centrów handlowych. Ten związek między obu ośrodkami jest przez kolejne dziesięciolecia i epoki bardzo widoczny.
O polityce i kulturze chrześcijańskiej napisano wiele ciekawych publikacji. Można tu wskazać typowo historyczne dzieła Henryka Samsonowicza, Gerarda Labudy, Jana Dąbrowskiego, czy Stanisława Szczura. Są też bardziej literackie ujęcia dziejów pierwszych Piastów autorstwa Pawła Jasienicy, czy Andrzeja Nowaka. Od strony historii Kościoła interesującą pozycję wydało Stowarzyszenie Kultury Chrześcijańskiej – zatytułowana jest „Dzięki Bogu – życie i cuda dwunastu polskich świętych i błogosławionych”. To właśnie ta książka opisuje sylwetki polskich świętych i błogosławionych, a wśród nich św. Stanisława – biskupa, pierwszego Patrona Polski.
Więcej o Stowarzyszeniu im. Piotra Skargi przeczytasz na blogu piotra-skargi.pl.
